Pamięć, która nie gaśnie

W Spytkowicach uczciliśmy ofiary niemieckich zbrodni i terroru w czasie II wojny światowej.To ważne wydarzenie miało na celu oddanie hołdu osobom, które były przetrzymywane i zmuszane do niewolniczej pracy w obozie zlokalizowanym nieopodal stacji kolejowej w Spytkowicach. W tym miejscu Niemcy więzili najpierw żydowskich więźniów, a następnie kobiety pochodzenia polskiego i ukraińskiego, wykorzystując ich siłę do budowy infrastruktury kolejowej służącej hitlerowskim Niemcom.

Główne uroczystości rozpoczęły się od mszy świętej w kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Spytkowicach, odprawionej w intencji ofiar niemieckich zbrodni. Następnie uczestnicy udali się pod pomnik, znajdujący się w pobliżu stacji kolejowej. W uroczystej atmosferze wygłoszono okolicznościowe przemówienia, w których podkreślano znaczenie pamięci historycznej oraz oddawano hołd ofiarom niemieckiego terroru.

- Niech to upamiętnienie będzie miejscem zadumy i nauką – dla nas i przyszłych pokoleń. Niech przypomina, że wolność, którą dziś mamy, została okupiona cierpieniem.
Niech będzie świadectwem prawdy i przestrogą, że zło rodzi się z obojętności, a milczenie sprzyja przemocy. Niech stanie się symbolem godności i wyrazem naszej wdzięczności wobec tych, którym odebrano prawo do wolności, bo to dzięki ich ofierze możemy dziś żyć w wolnym kraju – mówił w trakcie uroczystości wójt gminy Krzysztof Byrski.

Po zakończeniu wystąpień prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Ofiar Wojny Stanisław Krzemień dokonał aktu nadania okolicznościowego Medalu 110 Rocznicy Utworzenia Legionów Polskich, który otrzymali: dr Maciej Korkuć, Mariusz Krystian, Szymon Matyja, Krzysztof Byrski, Bartosz Kaliński, Mirosław Sordyl, Tomasz Kosowski. Ponadto wójt gminy Krzysztof Byrski został uhonorowany odznaką Zasłużony dla Stowarzyszenia Ofiar Wojny.

Następnie ksiądz kanonik Jerzy Piwowarski, proboszcz parafii w Spytkowicach, dokonał poświęcenia pomnika. Kolejno delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze, składając symboliczny wyraz czci i pamięci wobec tych, którzy w tym miejscu doświadczyli niewyobrażalnego cierpienia.

Uroczystość odsłonięcia upamiętnienia odbyła się w obecności wielu prominentnych Gości m.in.: posła na Sejm RP Mariusza Krystiana, wójta gminy Spytkowice Krzysztofa Byrskiego, zastępcy dyrektora IPN w Krakowie dr Michała Wenklara, radnych Rady Powiatu w Wadowicach, przewodniczącego Rady Gminy Spytkowice wraz z radnymi, prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Ofiar Wojny Stanisława Krzemienia, burmistrza Wadowic Bartosza Kalińskiego, wójta gminy Przeciszów Tomasza Kosowskiego, księdza kanonika Jerzego Piwowarskiego, proboszcza parafii w Spytkowicach, sekretarza gminy Haliny Pióro, skarbnika gminy Aliny Antosz, a także pocztów sztandarowych: ZSP Spytkowice, ZSP Ryczów, ZSP Bachowice oraz Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych.

Niemiecki obóz pracy przymusowej funkcjonujący w czasie II wojny światowej w pobliżu stacji kolejowej był jedną z najbardziej tragicznych kart w historii Spytkowic. Obóz prawdopodobnie należał do sieci obozów zarządzanych przez Organisation Schmelt i działał co najmniej od wiosny 1941 roku.

Początkowo więziono w nim około 580 Żydów z Europy Zachodniej – głównie z Francji, Holandii, Belgii i Austrii. Mieszkali oni w czterech barakach mieszkalnych, a warunki życia – jak na realia obozowe – początkowo były stosunkowo znośne. Więźniowie otrzymywali żywność, środki higieny, a nawet opiekę medyczną. Pracowali przy załadunku towarów, takich jak węgiel, drewno i stal, głównie na potrzeby firmy Hermann Litman.

Z czasem sytuacja uległa pogorszeniu – więźniowie byli coraz częściej bici i poniżani przez obozowe władze. Po ośmiu miesiącach, 6 stycznia 1942 roku, Żydów wywieziono do innych obozów, m.in. w Łazach i Trzebini. Na ich miejsce trafili najprawdopodobniej więźniowie pochodzenia polskiego i ukraińskiego.

Szacuje się, że przeciętnie w obozie przebywało około 360 osób. Różne źródła podają odmienne liczby ofiar – od kilku do nawet około 100 osób.

[g=odsloniecie-upamietnienia-2025]